تولید موتور سه استوانه، دستاورد بزرگ ایران خودرو

در اوایل سال جاری بود که گروه صنعتی ایران خودرو از قوی‌ ترین نسخه موتور سه استوانه تولیدی خود در نهمین نمایشگاه موتور ایران  رونمایی کرد.

به گزارش "ایلیا آنلاین" به نقل از اسب بخار، دو ویژگی بارز و مهم این نوع موتورها موجب شد که این شرکت بزرگ خودروسازی کشورمان به سمت طراحی و ساخت آن برود؛ یکی کم مصرف بودن و دیگری کاهش چشمگیر آلایندگی موتورهای سه استوانه که قابلیت نصب در انواع محصولات تولیدی در کشور را داراست. چنانچه سالانه یکصد هزار دستگاه از این نوع موتور در کشور تولید شود، می تواند از خروج ۱۰ میلیون یورو ارز از کشور جلوگیری کند. افتخار آمیزتر اینکه مالکیت مطلق محصول نیز به نام ایران و ایرانی ثبت شده است.

موتورهای سه استوانه ایران خودرو علاوه بر کاهش مصرف سوخت و سطح آلایندگی، اشتغالزایی بالایی را نیز به همراه خواهد داشت. در این راستا باید اذعان داشت که ۳۴ شرکت قطعه سازی کشور، به صورت مستقیم در کنار گروه صنعتی ایران خودرو در این پروژه نقش محوری دارند. کیفیت قطعات یکی از دغدغه‌ های اصلی تولید خانواده موتورهای سه استوانه بوده و کنترل و نظارت دقیقی در فرآیند تولید آن اعمال می شود

.

تعداد و توان موتورها

طبق اعلام گروه صنعتی ایران‌خودرو، در حوزه تولید قوای محرکه این شرکت، ساخت پنج موتور از یک خانواده با توان‌ ها و گشتاورهای مختلف در دستور کار قرار دارد. بر این اساس خانواده موتورهای سه استوانه، قابلیت فروش به سایر شرکت های خودروساز داخلی و یا صادرات به شرکت های خودروسازی خارجی را دارد که خود نقطه قوتی برای صنعت خودرو کشور محسوب می شود.

در این راستا موتور سه استوانه تنفس طبیعی ۱ لیتری ایران خودرو قادر به تولید ۷۲ اسب بخار قدرت و ۹۸ نیوتن متر گشتاور است. یک پله بالاتر، موتور سه استوانه با حجم ۱.۳ لیتر بوده که قادر به تولید ۸۶ اسب‌ بخار قدرت و ۱۲۲ نیوتن ‌متر گشتاور است. موتور ۱.۳ لیتری مجهز به توربوشارژ و سیستم پاشش سوخت درگاهی قادر به تولید۱۲۰ اسب‌بخار قدرت و ۱۸۵ نیوتن‌متر گشتاور خواهد بود. موتور چهارم نیز با وجود سیستم توربوشارژ و تزریق مستقیم سوخت می‌تواند ۱۴۸ اسب‌ بخار قدرت و ۲۴۰ نیوتن‌ متر گشتاور تولید کند که این توان موتور بسیار کم نظیر و حایز اهمیت است. این نسخه که قدرتمند‌ترین موتور سه سیلندر این خانواده بوده تا اواخر سال جاری رونمایی خواهد شد. موتور یک لیتری سه استوانه ‌ای که ضعیفترین موتور سه سیلندر این خانواده بوده قابلیت بهره برداری در خودروهای هیبرید را نیز دارد و با هدف نصب در کنار موتورهای برقی توسعه یافته است. افزون بر آن، اجزای سه موتور یاد شده، مشترک بوده و در نتیجه هزینه‌های تولید نیز کاهش می‌یابد.

گفتنی است نمونه اولیه موتور ۱.۳ لیتری تنفس طبیعی در اردیبهشت امسال ساخته شد و اکنون نسخه موتور ۱.۳ لیتری پرخوران (توربوشارژ) مراحل آزمون احتراقی را پشت سر می گذارد. این در حالی است که آخرین موتور نمونه آزمایشگاهی این طرح که تا پایان سال جاری رونمایی خواهد شد، قدرتمندترین نسخه این خانواده به شمار می رود.

موتوری کم مصرف

موتورهای سه استوانه به طور میانگین مصرف سوختی حدود ۵.۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر را در چرخه ترکیبی خواهند داشت. تحقق این امر رکورد کم مصرف ترین محصولات داخلی در کشور را خواهد شکست. این موتور تا اواخر سال ۱۴۰۱ آمادگی نصب بر روی محصولات جدید ایران خودرو را خواهد داشت. مشترک بودن اجزای خانواده موتور سه استوانه یکی از مزایای آن به شمار می‌آید، بنابراین به دلیل اشتراک فنی و تیراژ بالای تولید، هزینه‌ های ساخت نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت.   

شمارگان تولید                  

یکی از مهم ترین اهداف تعیین شده برای این پروژه، تیراژ تولید این موتور است. از این رو می بایست در بازه زمانی شش ساله، تیراژ آن به دو میلیون و ۷۸۰ هزار دستگاه برسد. در سال اول ۵۰ هزار دستگاه، سال دوم ۱۵۰ هزار دستگاه و از سال ۱۴۰۴ به صورت جهش یافته ۸۰۰ هزار دستگاه از این خانواده موتور تولید خواهد شد. هدف نهایی ایران خودرو جایگزین کردن پیشرانه سه استوانه با بسیاری از موتورهای محصولات کنونی که نتیجه آن کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و افزایش راندمان است.

برخی مزیت های مهم

طول عمر بدون تعمیر اساسی این موتورها بالای ۲۴۰ هزار کیلومتر پیمایش در نظر گرفته شده است و طبق این هدف، موتورها تا پیش از این میزان کارکرد، به هیچ گونه تعمیر اساسی نیاز نخواهد داشت. از این رو یکی از نکاتی که در طراحی این موتورها مورد توجه قرار گرفته است، عدم استفاده از تسمه زمان‌بندی (تایم) و جایگزین شدن آن با زنجیر نسل جدید معروف به زنجیر بی‌صداست که کمک شایانی در بالا رفتن عمر مفید آن می‌کند.

کوچک ‌سازی موتور و کاهش حجم آن نسبت به موتورهای چهار سیلندر، ۱۵ تا ۲۵ درصد کاهش مصرف سوخت را سبب می شود و این روند به‌ همراه استفاده از برخی فناوری‌ها مانند پرخوران و تزریق مستقیم بنزین، اثرات آن را افزایش می دهد. طراحی موتور متناسب با جغرافیای ایران، استفاده از فناوری پرخوران، تزریق مستقیم سوخت، سرسیلندر یکپارچه با چند راهه دود و برقی ‌سازی از جمله مزایای موتور کم مصرف سه استوانه است.

تعادل مکانیزم لنگ موتورهای سه استوانه به دلیل فرد بودن تعداد استوانه‌ها، نیازمند طراحی متعادل‌کننده بسیار دقیقی در میل لنگ است که با همت و همکاری قطعه ‌سازان داخلی این طراحی انجام  شده و در بخش پودمان روغن نیز قطعات بسیار با کیفیتی با کارآیی بالا طراحی شده است.

موتور سه استوانه در قلب تارا

تارا به عنوان خودرو جدید ایران خودرو با موتور سه استوانه در دستور کار قرار دارد. نکته حایز اهمیت آن است که خودروی یاد شده در سبد محصولات آتی ایران‌خودرو از موتورهای مختلف خانواده موتور سه استوانه همانند ۳FL3 استفاده خواهد کرد. این موتور سومین محصول در خانواده موتورهای سه استوانه به لحاظ عملکردی و نخستین محصولِ معرفی شده به بازار خواهد بود. محصول یاد شده با استفاده از مجموعه پاشش درگاهی بنزین و مجموعه پرخوران، قابلیت تولید ۱۲۲ اسب بخار و گشتاور ۱۸۵ نیوتن متر و سطح آلایندگی یورو شش را دارد. بدین ترتیب ضمن دارابودن آلایندگی کمتر نسبت به موتور فعلی TU5 پلاس تارا، قدرت و گشتاور بیشتری را هم تولید می کند. محصول تارا با قوای محرکه موتور سه استوانه و جعبه دنده دستی MT6 یکی از محصولاتی است که در سال ۱۴۰۲ قابل عرضه به بازار خواهد بود. 

مشخصات فنی موتورهای ۳ سیلندر ایران خودرو

همان گونه که اشاره شد خانواده موتورهای سه استوانه ایران خودرو، در پنج نسخه مختلف، به تولیدانبوه خواهند رسید که یک نسخه آن، پایه گازسوز بوده و چهار نسخه دیگر آن نیز بنزینی بوده که سه نسخه دارای سیستم پاشش سوخت درگاهی MPI و یک نسخه دارای سیستم پاشش سوخت مستقیم GDI است. در جدول زیر، مشخصات کلی موتورها را ملاحظه می‌کنید:

چند نکته پایانی

موتور ملی سه استوانه کاملا مناسب استفاده در خودروهای هیبریدی ساخته شده است. بنابراین در صورت قطعی‌شدن ساخت و تولید محصولات هیبریدی ایرانی در سال‌های آینده، باید منتظر دیدن این موتور ۳ سیلندر به عنوان قلب تپنده محصولات این شرکت باشیم. این در حالی است که ایران خودرو می تواند موتور ۳ سیلندر خود را با سایر خودروسازان ایرانی به اشتراک بگذارد تا آنان نیز از موتور یاد شده در محصولات خود بهره ببرند.

موتور سه استوانه در واقع نسل دوم موتورهای ئی.اف ایران خودرو به شمار می آید که طراحی و تولید شده‌ است. در این میان موتور سه استوانه پاشش مستقیم، به عنوان قوی‌ترین موتور سه استوانه بنزینی محسوب می شود.

قطعات اصلی موتور شامل بدنه، بستار، دسته سمبه، سمبه خام با بقیه موتورهای خانواده موتور مشترک است و در زنجیره تامین کنندگان داخلی و خارجی تولید خواهد شد. 

این موتور از سه ماهه اول سال ۱۴۰۳ بر روی بسیاری از خودروهای تولیدی ایران‌خودرو نصب و جایگزین قوای محرکه فعلی می‌شود و در مصرف سوخت خودروهای تولیدی ایران‌خودرو نقش کاهشی بسزایی را ایفا خواهد کرد.